Aşıyla Önlenebilen Tehlikeli Bir Hastalık: Menenjit

Menenjit, beyni ve omuriliğini saran meninks adlı zarın iltihaplanması sonucunda ortaya çıkan bir hastalıktır. Ateşle birlikte baş ağrısı, bulantı, kusmaya, havaleye, bilinç bulanıklığı ve bilinç kaybına yol açabilen, bazı durumlarda vücutta döküntülerin görüldüğü ağır bir hastalık tablosudur. Bu hastalığın en önemli özelliği yüksek oranda ölüme yol açmasıdır ve uzun süreli kalıcı sakatlıklara neden olmasıdır.

Dünya SaÄŸlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre günümüzde bile dünya genelinde iki buçuk milyon menenjit vakası ve iki yüz elli bin ölüm görüldüğünü dile getiren Ege Ãœniversitesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Öğretim Ãœyesi Prof. Dr. Zafer Kurugöl “24- 30 Nisan Aşı Haftası” vesilesiyle önemli açıklamalarda bulundu.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, dünya genelinde her yıl iki buçuk milyon menenjit vakası ve iki yüz elli bin ölüm görülüyor. Yani hala menenjit ölümleri ve menenjite bağlı sakatlıklar çok önemli bir yer tutmaktadır. Menenjit, özellikle küçük bebekler için önemli bir sağlık sorunudur. Beş yaş altı çocuklarda alt solunum yolu enfeksiyonlarından (zatürreden) sonra ikinci sırada ölüm nedenidir.

Menenjit, aşıyla önlenebilen bir hastalıktır. Pnömokok aşısı, Haemophilus influenza tip b (Hib) aşısı ve meningokok aşıları menenjiti önleyici etkisi bulunan aşılardır. Bu aşılardan pnömokok aşısı ve beÅŸli karma aşısı içinde bulunan Hib aşısı ülkemizde bebeklere rutin olarak uygulanmaktadır. Bu aşılara ek olarak meningokok aşıları da mevcuttur. Meningokok aşıları ülkemizde ruhsatlıdır ve piyasada satılmaktadır. Ancak, henüz ülkemiz aşı ÅŸemasına eklenmemiÅŸlerdir. Pnömokok ve Hib aşısının kullanımına baÄŸlı olarak ülkemizde pnömokok ve Hib menenjiti vakalarında yıllar içerisinde belirgin azalma görülmüştür, ancak meningokok menenjitleri halen görülmeye devam etmektedir. Ãœlkemizde son beÅŸ yıldaki menenjit vakalarının yüzde 75’inden fazlasını meningokok oluÅŸturmaktadır. Dünya genelinde olduÄŸu gibi ülkemizde de menenjitin en önde gelen nedeni meningokoklardır.

6 Aylıktan Küçük Bebeklerin Menenjitten Korunması Çok Önemli

Menenjitin kalıtsal bir hastalık olmadığını ifade eden Ege Ãœniversitesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Öğretim Ãœyesi Prof. Dr. Zafer Kurugöl: “Bazı kalıtsal hastalıkları olanlar risk grubunda olabilir ama menenjit kalıtsal bir hastalık deÄŸildir. Erkekler ve kızlar arasında önemli bir farklılık söz konusu deÄŸildir ama yaÅŸ dağılımı açısından hem görülme yaşı hem de sakatlıkların en fazla çıktığı yaÅŸ grubu bir yaÅŸ altı bebeklerdir. Bu durum meningokok, pnömokok ve Hib gibi en sık görülen bakteriyel menenjit etkenleri için geçerlidir. Gerek meningokok gerekse pnömokok ve Hib menenjitlerinin her üçü de bir yaÅŸ altındaki çocuklarda en sık görülür ve bu dünyada hemen hemen tüm ülkeler için geçerlidir” dedi.

Ülkemizde yapılan çalışmalar göstermiştir ki meningokok enfeksiyonlarının en sık görüldüğü yaş grubu ve en fazla sakatlığa neden olduğu yaş grubu bir yaş altı bebeklerdir diyen Prof. Dr. Zafer Kurugöl, ülkemizde meningokok menenjitlerinin 6 ay civarında tepe noktasına ulaştığını, vakaların en fazla görüldüğü yaş grubunun 4-6 ay bebekler olduğunu söyledi. Bu nedenle menenjitten korunmada altı aydan önce erken korunmanın çok önemli olduğunu vurguladı.

Korunmanın En Etkili Yolu Aşı

Prof. Dr. Zafer Kurugöl: “Menenjite karşı korunmada, menenjit salgınlarını önlemede en önemli silahımız aşı. Aşı yanında tabii ki mümkün olduÄŸu kadar temastan kaçınmak, el yıkamak, hijyen kurallarına dikkat etmek, hasta olan kiÅŸilerle kalabalık ortamlarda mümkün olduÄŸunca bulunmamak gerekli. Ancak yaÅŸadığımız çaÄŸda bunları uygulamak oldukça zor. ÖrneÄŸin bir futbol maçına, eÄŸlence yerine gidiyorsunuz ve kalabalık ortamdasınız. Hele ki sigara içilen bir ortamdaysanız risk artıyor. Bunlardan kaçınmak sosyal yaÅŸamda olanaksız. Yine hac, umre ziyaretleri risk oluÅŸturuyor. Bu nedenle korunmada yapılabilecek en önemli ÅŸey aşı oluyor” dedi.

Menenjit İnsan Hayatını Geri Dönülmez Şekilde Olumsuz Etkileyen Bir Hastalık

Menenjitin dünya genelinde en önde gelen nedeni meningokoklardır. Meningokok bakterisi, menenjit yapabildiÄŸi gibi menenjitten çok daha tehlikeli olan meningokoksemi dediÄŸimiz kan zehirlenmesine de yol açar. Meningokoksemide en iyi koÅŸullarda bile ölüm oranı yüzde 40’tır, yani meningokoksemide en ileri tedavileri uygulasanız bile her on hastadan dördünü kaybedersiniz. Yeterli ve erken tedavi yapmazsanız bu oran yüzde 70’e çıkar, yani hastayı yüzde yetmiÅŸ ihtimalle kaybedersiniz. Bu oranlar çok yüksek, korkutucu oranlardır. Hasta yaÅŸasa bile, yaÅŸayanların yüzde 20’sinde yani her beÅŸ hastanın birinde çok önemli, kalıcı sakatlıklar görülür. En sık rastlanan sakatlıklar iÅŸitme kaybı, zekâ geriliÄŸi, öğrenme bozukluÄŸu, konuÅŸma bozukluÄŸu, motor bozukluklar, kronik böbrek yetmezliÄŸi ve ekstremite kayıplarıdır. Çocuklar bir kolunu, bacağını, bazen her ikisini birden kaybedebilirler. Özetle, meningokok menenjiti ve meningokoksemi yaÅŸamı tehdit etmesinin ötesinde insan yaÅŸamını geri dönülmez ÅŸekilde olumsuz etkileyen bu sonuçlara yol açabilen tehlikeli bir hastalıktır.

Menenjite BaÄŸlı Ölümlerin Yüzde 90’ı 24 Saat İçerisinde Meydana Geliyor

Prof. Dr. Kurugöl, bu hastalığın tehlikeli olmasının en önemli özelliÄŸini şöyle açıkladı: “Menenjit hastalığı, meningokoksemi, hastalığın ilk saatlerinde baÅŸlangıçta ateÅŸ, baÅŸ aÄŸrısı, bulantı, nezle, kırıklık, iÅŸtah azalması gibi basit üst solunum yolu enfeksiyonunda, gripte veya ishalde görülebilecek bulgular ile baÅŸlar. Bu nedenle, biz doktorların bu dönemde yani hastalığın ilk 12 saatinde, hastalığı tanıma olanağı pek yoktur. Doktorlar olarak, meningokoksemide karakteristik olan kırmızı, mor renkli basmakla solmayan döküntüleri gördüğümüz zaman enfeksiyonu tanıyabiliriz, bu da ortalama hastalığın 19. saati civarında olur. Ama bu aÅŸamadan sonra bize hastayı tedavi etmek için çok zaman kalmaz. Çünkü hastalık çok hızla ilerler ve doÄŸru ve yeterli tedavi yapılsa bile dakikalar içinde ölümle sonuçlanabilir. Çocuklar ve ergenlerde ölümlerin yüzde 90’ı ilk yirmi dört saat içerisinde olur ki bu çok korkunç bir tablodur. Anlatılması kadar yaÅŸanması çok daha zor, kimsenin yaÅŸamasını istemediÄŸimiz kadar kötü bir hastalıktır”.

Prof. Dr. Zafer Kurugöl: “Meningokok’un en önemli özelliklerinden bir tanesi de, hastalığın en çok görüldüğü yaÅŸ grubunun ülkemiz için de dünya için de bir yaÅŸ altındaki çocuklar olmasıdır. Ãœlkemizde de Ä°talya, Ä°ngiltere gibi birçok ülkede de meningokok hastalığı en sık 4-6 ay bebeklerde görülür, hastalığın tepe noktası yaptığı dönem dört ila altı aydır” dedi.

Meningokok Menenjiti Aşısı Henüz Ulusal Aşı Takvimimizde Yer Almıyor

Ulusal aşı takvimimizde menenjit etkenlerinden pnömokok ve Hib’e karşı etkili olan aşılar bulunduÄŸunu belirten Prof. Dr. Zafer Kurugöl: “Ulusal aşı takviminde pnömokok aşısı yer alıyor. Bu aşı tüm bebeklere ikinci aydan itibaren uygulanıyor. Ayrıca, her yaÅŸ grubunda risk grubundaki kiÅŸilere ve 65 yaÅŸ üzeri için önerdiÄŸimiz bir aşı. Yine ülkemizde bebeklerimize iki aydan itibaren rutin uygulanan beÅŸli karma aşısı içinde olan Hib aşısı var. Ancak menenjitin en sık görülen nedeni olan meningokoka karşı menenjit aşısı, ulusal aşı ÅŸemamızda rutinde uygulanmıyor. Bu aşıların da A ve B tipi olmak üzere iki ana grupta aşısı var, ülkemizde ruhsatlı olan bu aşıları ancak ücretle alarak özel sektörde yaptırabiliyorsunuz” dedi.

Åžu anda henüz meningokok aşıların rutin aşı ÅŸemasına girmesi konusunda bir kararın mevcut olmadığını belirten Prof. Dr. Zafer Kurugöl: “Covid-19 salgınında tüm dünya olarak aşının önemini görmüş olduk. Meningokok menenjiti karşısında hem erken tanı hem de tedavi konusunda zaman zaman elimiz kolumuz baÄŸlı kalıyor. Onun için de aşı takvimimizde olursa kimsenin başına gelmemesini dilediÄŸim bu hastalığa karşı koruma saÄŸlar. Sadece ücretini vererek alabilen ailelerin bebekleri deÄŸil, tüm bebekler bu ağır, öldürücü hastalığa karşı korunmuÅŸ olur” dedi.

Temiz Sudan Sonra İnsan Sağlığına En Büyük Katkı Aşılardır

Prof. Dr. Zafer Kurugöl: Aşılar insan saÄŸlığına sunulan en önemli katkılardan bir tanesidir. Şöyle ki insan saÄŸlığına sunulan en önemli ÅŸey temiz sudur, bunu depremde de ne yazık ki yaÅŸadık temiz suyun ne kadar önemli olduÄŸunu gördük. Temiz sudan sonra insan saÄŸlığına en büyük katkı aşılardır. ÖrneÄŸin, çiçek hastalığından yirminci yüzyılda 500 milyon kiÅŸi hayatını kaybetti, ünlü halk ozanımız Aşık Veysel gibi milyonlarca kiÅŸi kör oldu. Bugün 1979 yılından beri dünyada çiçek hastalığı görülmüyorsa, milyonlarca kiÅŸi çiçek hastalığından ölmüyorsa, gözlerini kaybetmiyorsa aşı sayesindedir. BaÅŸka bir örnek, çocuk felci. Çok uzun zaman önce deÄŸil 1960’lı yıllarda ülkemizde çocuk felci geçiren ve sakat kalan çok sayıda kiÅŸi vardı. Sizin de tanıdığınız bildiÄŸiniz çocuk felci geçirmiÅŸ, sakat kalmış insanlar, çok deÄŸerli insanlar vardır. Bu kiÅŸiler eÄŸer o iki damlalık aşıyı olsalardı çocuk felci olmayacak, sakat kalmayacaklardı. Bugün bu nesilde bir tane bile çocuk felçli hasta var mı, sakat kalan var mı? Neyin sayesinde? Aşının sayesinde. Yani aşılar insanların hayatlarında gerçekten çok önemli yere sahip.

Aileler Aşıyla İlgili Tereddütlerini Bir Kenara Bırakmalı

Ebeveynlere de mesajlar veren Prof. Dr. Kurugöl ÅŸu uyarılarda bulundu: “Ãœlkemizde aşılamayla yılda 2 milyondan fazla çocuÄŸun hasta olması, 13 bin çocuÄŸun da ölümü önlenmektedir. Aşı karşıtlarının dedikleri yapılsa ve bir karar alınsa, ülkemizde aşılama durdurulsa, her yıl 2 milyon çocuÄŸumuz çocuk felci, difteri, kızamık gibi hastalıklara tutulur, sakat kalır veya kaybedilir. Bu olumsuzlukları yaÅŸamak istemiyorsanız, çocuÄŸunuz saÄŸlıkla büyüsün istiyorsanız lütfen aşı karşıtı olan kiÅŸileri dinlemeyin. Aşı karşıtları aşıların ne olduÄŸunu bile bilmiyorlar. Bu konuda ne eÄŸitimleri var ne bir çalışmaları var ne bilimsel yayınları ne de bilgileri var. Sadece ve sadece popüler olmak adına, ilgi çekmek adına, bazen de sekonder kazanç saÄŸlamak, merdiven altı ürettikleri sözde ilaçlarını pazarlamak adına sosyal medyayı kullanan insanlar var. Lütfen bunlara karşı kulaklarınızı tıkayın. ÇocuÄŸunuzun Aşık Veysel gibi gözlerini kaybetmesini ya da menenjitten bacakları kesilen kolları kesilen, hayatını kaybeden birçok çocuk gibi olmasını istemiyorsanız lütfen aşıyla ilgili tereddütleri bir kenara bırakın. Çünkü hiçbir ÅŸey küçük bir çocuÄŸun boncuk gözleri, hayatı kadar deÄŸerli deÄŸildir”.